Alfred Nobel i jego testament

Od 1901 roku, w dniu 10 grudnia, w Królewskiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie, wręczane są jedne z najbardziej prestiżowych nagród na świecie. Kapituła powołana na podstawie testamentu wynalazcy dynamitu – Alfreda Nobla, wskazuje osoby, które w minionym roku zdobyli największe zasługi dla ludzkości. Zgodnie z tym dokumentem 90% majątku wynalazcy zostało przeznaczone na honoraria w pięciu dziedzinach: literatury, chemii, fizyki, medycyny lub fizjologii, a także pokojową. Jedyną kategorią, która znalazła się poza wskazanymi przez Nobla, od 1968 roku, jest nagroda z ekonomii, wypłacana przez Centralny Bank Szwecji.

Polscy laureaci Nobla

Wśród dziesiątków laureatów, którzy od 1901 roku zostali uhonorowani, znajdują się również Polacy. Polscy laureaci Nobla przede wszystkim docenieni zostali za osiągnięcia literackie. Pierwszym z nich był Henryk Sienkiewicz, który w 1905 roku otrzymał literackiego Nobla za powieść „Quo vadis”. Poza nim akademicy docenili tą nagrodą Władysława Reymonta, Wisławę Szymborską oraz Czesława Miłosza. Jedynym przypadkiem dwukrotnego uhonorowania kobiety było przyznanie jej Marii Skłodowskiej-Curie. Otrzymała ona je w dwóch dziedzinach – fizyce (1903 r.), oraz chemii (1911 r.). Nagroda pokojowa Nobla niemal od samego początku wręczana była w sytuacjach, które nawiązywały do bieżących wydarzeń politycznych na świecie. Tak też było w 1983 roku, kiedy nagrodę pokojową otrzymał Lech Wałęsa. Stanowiła ona wyraz uznania dla postawy przewodniczącego „Solidarności”, oraz znak poparcia dla walczącego z komunizmem społeczeństwa. Jednak polscy laureaci Nobla to nie tylko te osoby – na liście noblistów widnieje łącznie 26 osób, w większym lub mniejszym stopniu związanych z Polską.